KOMISJA NR 11
Kościół w Dialogu z Kulturą

Synod stawia tematykę dialogu Kościoła z kulturą w nurcie obrad, ponieważ jesteśmy przekonani, że kultura jako przejaw twórczego oraz artystycznego działania pozwala człowiekowi bardziej wyrażać swojego ducha. Wartość Ewangelii i posłannictwo Kościoła dla wielu pokoleń stawały się źródłem inspiracji w poszukiwaniu piękna, które jest odbiciem Bożego ducha, i są nim nadal. Kultura pozwala ludziom wznieść się na duchowe wyżyny, a także dowartościować ludzkie istnienie w tak bardzo zmaterializowanym i technicznym świecie. Święty Jan Paweł II, przez swoją papieską posługę, dowartościowywał pierwiastek kultury w życiu całych społeczeństw i uniwersalnej wspólnoty Kościoła, wskazując na jej niesamowitą siłę i wręcz sprawczą moc w odkrywaniu powołania człowieka do tego, by bardziej być niż mieć. Podczas przemówienia w UNESCO w 1980 r. stwierdził: Człowiek żyje prawdziwie ludzkim życiem dzięki kulturze. Kultura jest tym przez co człowiek, jako człowiek, staje się bardziej człowiekiem: bardziej „jest”. Kultura, wreszcie, stanowi ważną część w dziele ochrony środowiska naturalnego i środowiska człowieka.

Komisja Kościół w dialogu z kulturą skupia w swoim gronie zarówno osoby zawodowo zaangażowane w uprawianie refleksji nad znaczeniem kultury dla człowieka i jego środowiska, jak i przedstawicieli reprezentujących instytucjonalne oraz indywidualne działania na rzecz kultury i sztuki. Współczesne wyzwania kulturowe oddziałują również bezpośrednio na życie człowieka, a każde dzieło kultury może pozostawić ślad w religijnej wrażliwości każdego z nas, kształtując nasz ogląd siebie i świata. Kultura staje się tym samym zarówno inspiracją, jak i wyzwaniem dla społeczności ludzkich, a w perspektywie praktyki wiary może ją budować, konfrontować z duchem czasów współczesnych, zmuszając do pogłębiania, ale i niestety negować. Dlatego też nasza Komisja, podejmując refleksję nad tematyką kultury, chce zastanowić się nad sferą języka i komunikacji w kulturze oraz mediach, sztukami audiowizualnymi i ich narastającym znaczeniem oraz architekturą i sztuką w przestrzeni kościołów.

Jak dzisiaj wygląda wzajemne odnoszenie się Kościoła i kultury? Czy jest to harmonijny dialog, tak jak w symfonicznym utworze muzycznym, czy może to ścieranie się sacrum z profanum? Będziemy szukać odpowiedzi na te i podobne kwestie w poczuciu szacunku dla dzieła kultury, by właśnie tak wyrazić troskę o budowanie wspólnoty Kościoła dzięki kulturze i przez kulturę.

Przewodniczący:

Ks. dr Marek Szymański – święcenia kapłańskie przyjął w 1997 r. w Lublinie. W latach 1997 do 1999 pracował jako duszpasterz. Uzyskał doktorat z teologii w 2005 r. (Philosophisch Theologische Hochschule Sankt Georgen, Frankfurt nad Menem). Doświadczenie duszpasterskie zdobywał m.in. w Niemczech, w diecezjach Limburg i Mainz, oraz wśród Polskich Misji Katolickich w Niemczech; w latach 2006 – 2012 wychowawca w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Lublinie i wykładowca KUL oraz członek Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem przy KEP; obecnie dyrektor Wydawnictwa Archidiecezji Lubelskiej Gaudium i wikariusz biskupi ds. kultury.

Sekretarz:

Ks. dr Rafał Jakub Pastwa – teolog, dziennikarz, poeta i pisarz. Święcenia prezbiteratu w 2005 r. w Lublinie. Studia bioetyczne w KUL, doktorat w 2013 r.  Założyciel fundacji „Za Bramą” w Kraśniku. W latach 2012-2013 prezes zarządu Katolickiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom Potrzebującym „Agape” w Lublinie i prefekt w III LO im. Unii Lubelskiej w Lublinie. Od czerwca 2013 redaktor naczelny „Gościa Lubelskiego”. Członek Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej, członek Komisji Bioetycznej przy Okręgowej Izbie Lekarskiej w Lublinie, członek Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przy Prezydencie Miasta Lublin, członek Katolickiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom Potrzebującym „Agape” w Lublinie. Pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Dziennikarstwa i Zarządzania na Wydziale Nauk Społecznych KUL. Od lutego 2020 r. archidiecezjalny duszpasterz Środowisk Twórczych. Autor publikacji literackich oraz laureat nagrody „Angelus lubelski” w dziedzinie kultury medialnej za 2016 r.; odznaczony Medalem Lubelskiego Orła Biznesu za 2018 r. i Medalem Unii Lubelskiej (2019).

Członkowie komisji:

1. dr hab. Beata K. Obsulewicz-Niewińska – prof. KUL, w latach 2009–2011 kierownik Katedry Teorii Kultury i Sztuki, Instytut Kulturoznawstwa, Wydział Filozofii KUL, od 2011 r. kierownik Katedry Teorii Kultury i Sztuki, Instytut Filologii Polskiej, Wydział Nauk Humanistycznych KUL, od 2013 r. dyrektor Ośrodka Badań nad Twórczością Cypriana Norwida, kierownik Katedry Literatury Modernizmu, członek Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza, członek Towarzystwa Naukowego KUL, członek Polskiego Towarzystwa Estetycznego.
2. dr Elżbieta Matyaszewska – historyk sztuki, doktor nauk humanistycznych. W latach 1985–1990 członkini ogólnopolskiego zespołu badawczego przy Instytucie Sztuki PAN w Warszawie. Współpracowała z redakcjami lubelskich i warszawskich periodyków (m.in. „Przegląd Akademicki”, „Dziennik Wschodni”, „Akcent”, „Wnętrze Twojego Domu”, „Dobre Wnętrze”, „Zabytki-Heritage”). Od lat utrzymuje aktywny kontakt z Instytutem Historii Sztuki KUL. Jest członkiem Stowarzyszenia Historyków Sztuki.
3. dr Dariusz Kopciowski – pracuje w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Lublinie. 24 lutego 2016 r. z rąk wojewody otrzymał nominację na urząd Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Jest technikiem plastykiem, studiował historię sztuki na KUL, ukończył podyplomowe studia z zakresu konserwacji zabytków. Rozprawę doktorską obronił na Politechnice Krakowskiej.
4. dr hab. Henryk Duda – prof. KUL, kierownik Katedry Języka Polskiego, członek Groupe de Recherche en Études Slaves – Slavic Research Groupe, członek Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, członek Towarzystwa Naukowego KUL.
5. Ks. Rafał Olchawski – wicedyrektor Wydawnictwa Archidiecezji Lubelskiej Gaudium. Święcenia kapłańskie przyjął 7 czerwca 2003 r. w archikatedrze lubelskiej. Dwa lata pracował jako wikariusz w lubelskiej parafii pw. św. Andrzeja Boboli. Następnie ukończył studia magisterskie na kierunku filologia polska na KUL-u. Przez dwa lata pracował jako dyrektor lubelskiego oddziału „Gościa Niedzielnego”. Od 2010 do 2015 r. pełnił funkcję wicerektora w kościele rektoralnym pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej w Lublinie.
6. Śp. Ks. kan. mgr lic. Leszek Surma
   proboszcz parafii pw. Chrystusa Odkupiciela w Świdniku. Święcenia kapłańskie przyjął 3 czerwca 1990 r. Pracownik TVP SA. Referent ds. środków społecznego przekazu. Kapelan powiatowy straży pożarnej w Świdniku. Kanonik honorowy Kapituły Lubelskiej.
7. Małgorzata Piasecka – redaktor naczelna Polskiego Radia Lublin. W przeszłości długoletnia dziennikarka i reporterka Radia Zet. W 2008 r. została uhonorowana tytułem Dziennikarza Roku Lubelszczyzny w plebiscycie miesięcznika „Press”. Kierowała również Akademickim Radiem Centrum. Wyróżniona w 2019 r. Medalem Prezydenta Miasta Lublin za „materiały i korespondencje radiowe, które w znaczący sposób przyczyniły się do ogólnopolskiej promocji Lublina”.
8. Grzegorz Linkowski – reżyser, scenarzysta i producent filmów dokumentalnych. Pomysłodawca i dyrektor dziesięciu edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmów Dokumentalnych „Rozstaje Europy”. Obecnie kieruje pracami Lubelskiego Funduszu Filmowego. Animator wielu przedsięwzięć artystycznych oraz społeczno-kulturalnych o tematyce wielokulturowej.
9. Bogusław Wróblewski – krytyk, badacz literatury i mediów, redaktor, tłumacz. Absolwent i od 1977 r. pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Założyciel i redaktor naczelny „Akcentu”. Współzałożyciel i prezes Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent”.
10. Małgorzata Klimczak – dyrektor II LO im. hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie. W 2019 r. decyzją Kapituły do spraw Profesorów Oświaty, po zaakceptowaniu przez Ministra Edukacji Narodowej, otrzymała tytuł honorowego profesora oświaty. W 2004 r. w II LO zapoczątkowane zostały „Zwierciadła” – Młodzieżowe Spotkania Teatralne. Festiwal jest organizowany głównie w szkołach przez uczniów i nauczycieli.
11. Ryszard Montusiewicz – ukończył filologię polską na UMCS, a następnie kontynuował studia w Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Był asystentem w Instytucie Filologii Polskiej na UMCS i KUL. Współpracował z Radiem Watykańskim, Katolicką Agencją Informacyjną i był korespondentem Polskiego Radia. Pełnił funkcję redaktora naczelnego Radia Lublin. 4 marca 2016 r. objął stanowisko dyrektora TVP 3 Lublin.
12. Leszek Mądzik – scenograf i reżyser teatralny, malarz, fotograf, profesor sztuk plastycznych. W 1969 r. założył Scenę Plastyczną KUL. Współpracuje z wieloma uczelniami teatralnymi w Polsce i na świecie, jest wykładowcą w Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Tworzył w teatrach dramatycznych w Lublinie (Teatr im. Juliusza Osterwy), Łodzi i Warszawie (Teatr Studio) oraz w Teatrze Lalki i Aktora im. Hansa Christiana Andersena w Lublinie. Od 2006 r. stale publikuje na łamach kwartalnika literackiego „Akcent”.
13. Małgorzata Paździor-Król – Ukończyła studia na Wydziale Prawa i Administracji UMCS w Lublinie, Wyższą Szkołę Handlową w Radomiu – specjalizacja menager. Ma doświadczenie pracy w mediach lokalnych oraz instytucjach finansowych. Od 2009 r. do 2020 r. była dyrektorem Chełmskiego Domu Kultury. Obecnie pracuje w Gminnym Centrum Kultury, Sportu i Turystyki w Wojsławicach. Interesuje się Bieszczadami.
14. Renata Filipiak – ukończyła bibliotekoznawstwo i informację naukowo-techniczną na UMCS. W latach 1987 – 2003 pełniła funkcję kierownika Filii nr 29, wchodzącej w skład Miejskiej Biblioteki Publicznej. Jest autorką wielu przedsięwzięć mających na celu promocję książki i czytelnictwa, m.in. zainicjowała akcję „Książka do domu” mającą na celu dostarczanie książek do domu osobom starszym i niepełnosprawnym przez pracowników filii i wolontariuszy. Od 2003 r. Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lublinie. W zawodzie bibliotekarza pracuje 35 lat.
15. Michał Karapuda – działacz kulturalny, dyrektor Wydziału Kultury Urzędu Miasta Lublin. Absolwent Wydziału Filozofii i Socjologii UMCS na kierunkach filozofia (1997-2002) i socjologia (1999-2002), absolwent Wydziału School of Historical, Political and Sociological Studies na University of Exeter w Anglii, na kierunku studia europejskie (2002), studiów podyplomowych w zakresie zarządzania kulturą w strukturach Unii Europejskiej prowadzonych w Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (2005-2006), podyplomowych studiów menedżerskich na Politechnice Lubelskiej (2008-2009), programu European Diploma in Cultural Project Management, organizowanego przez Fundację Marcela Hictera z Brukseli (2011-2012). Obecnie jest m.in.: Sekretarzem Rady Kultury Miasta Lublin przy Prezydencie Miasta Lublin, członkiem Rady Muzeum Lubelskiego w Lublinie, członkiem Społecznej Rady Pracodawców kierunku Animacja Kultury na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UMCS.
16. Grzegorz Rzepecki – aktywny w lubelskiej kulturze od 1991 r., pracował najpierw w Lubelskim Studio Teatralnym, a po przekształceniach w Centrum Kultury w Lublinie, do 1995 roku był członkiem zespołu Teatru NN. Był współtwórcą i dyrektorem organizacyjnym „Międzynarodowych Spotkań Teatrów Tańca” (1996-2002), wydawcą i zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika kulturalnego „Na przykład” (1996-1999), współtwórcą i wydawcą „Lubelskiego Informatora Kulturalnego ZOOM” (2004-2008), a także czasopisma internetowego „Kultura Enter”. Jeden z głównych inicjatorów i koordynatorów „Nocy Kultury”, pomysłodawca i współtwórca „Jarmarku Jagiellońskiego”; inicjator i współtwórca cyklu wydawniczego „Wschodni Express”. Był również inicjatorem i koordynatorem wielu innych projektów, m.in. „Planety Lublin”, Festiwalu Kultury Romskiej „Taboriada”. Laureat Nagrody Prezydenta Lublina za upowszechnianie kultury w 2008 roku. Członek Rady Kultury przy Prezydencie Miasta Lublin. Brał udział w działaniach organizacji pozarządowych, m.in. Stowarzyszenia Literackiego „Kresy” i Towarzystwa Edukacji Kulturalnej. Jest członkiem Stowarzyszenia „Festiwal Brunona Schulza”. Laureat Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Mikołaja Gogola (2020 r.).
17. Jacek Brzeziński – jako licealista należał do koła teatralnego. Wstąpił do założonej w 1971 roku przez starszych kolegów z Wydziału Humanistycznego grupy teatralnej Provisorium, którego jest członkiem do dziś. Zagrał we wszystkich przedstawieniach Provisorium, a potem skonsolidowanych sił Provisorium – Kompania Teatr. Były to: Nasza niedziela (1978); Nie nam lecieć na wyspy szczęśliwe (1979); Pusta estrada (1981); Wspomnienia z domu umarłych (1983); Pieśni przeklęte (1984); Dziedzictwo (1987); Ogrody (1989); Z nieba przez świat do samych piekieł (1992); Współczucie (1993); Koniec wieku (1996); Ferdydurke (1998); Sceny z życia Mitteleuropy (2002); Do piachu (2003); Trans-atlantyk (2004); Homo Polonicus (2008); Emigranci (2009); Bracia Karamazow (2011). Od 1977 roku Jacek Brzeziński pracował jako nauczyciel akademicki w Centrum Kultury i Języka Polskiego dla Polonii i Cudzoziemców UMCS, aż do przejścia na emeryturę. Jest laureatem licznych nagród, ale największe znaczenie dla niego mają: Nagroda Prezydenta Miasta Lublin, nagrody Fringe First w Edynburgu, Grand Prix Festiwalu Teatralnego „Klasyka Polska”, oraz Nagroda Specjalna Ministra Kultury i Sztuki z 2010 r. Jest szafarzem nadzwyczajnym Komunii Świętej w parafii św. Teresy w Lublinie.
18. O. Rafał Sztejka SJ – w 1989 r. wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. Po nowicjacie studiował filozofię w Krakowie, po rocznej praktyce w TVP – rozpoczął studia z zakresu teologii. W 1998 r. na Papieskim Wydziale Teologicznym uzyskał tytuł magistra. W następnych latach studiował na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim. W 2001 r. uzyskał licencjat z teologii dogmatycznej. W latach 2001 – 2006 kierował Redakcją Programów Katolickich Polskiego Radia. W latach 2006 – 2008 pracował jako duszpasterz akademicki na KUL. W latach 2009 – 2016 byłem kierownikiem Redakcji Katolickiej Telewizji Polskiej. W 2016 r. papież Franciszek ustanowił go Misjonarzem Miłosierdzia. Od 2016 r. jest duszpasterzem akademickim na KUL i przełożonym wspólnoty jezuitów. Od 2017 r. jest członkiem Rady Programowej TVP Lublin. Od początku istnienia, związany z Fundacją Dzieło Nowego Tysiąclecia, jako członek zarządu, a obecnie duszpasterz.