Sprawozdanie z II Posiedzenia Komisji „Kościół w dialogu z kulturą”

W czwartek 17 września odbyło się drugie posiedzenie komisji III Synodu Archidiecezji Lubelskiej „Kościół w dialogu z kulturą”. Odbyło się ono tym razem w siedzibie Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przy ul. Archidiakońskiej. Posiedzenie otworzył ks. dr Marek Szymański, przewodniczący i podziękował za obecność uczestnikom, a także gospodarzowi miejsca. Przypomniał zadania członków zespołu, podkreślił, ż punktem wyjścia jest perspektywa wiary i Kościoła.

Istotnym punktem spotkania było wystąpienie ks. M. Szymańskiego w kontekście relacji człowieka do kultury i troski o kulturę w perspektywie ewangelicznej. Podkreślił, że wzajemne przenikanie się kultury i wiary wpisane jest w codzienność życia ludzi wierzących wiernego i wspólnot parafialnych we współczesnym świecie.  – Nasza synodalna komisja swoją refleksją obejmuje szerokie spektrum życia Kościoła, także jego obecność w nurcie społecznym, nie tylko w przestrzeni sakralnej. Kościół wnosi sacrum w sferę świata poprzez samo swoje istnienie, składając ewangeliczne świadectwo – mówił. Przywołał adekwatne fragmenty dokumentów Kościoła, a także nauczania papieży, począwszy od Pawła VI. Uczestnicy zebrania mieli okazję przeanalizować fragment encykliki „Ewangelii nuntiandi”, w którym papież Montini zwracił uwagę na „pęknięcie pomiędzy Ewangelią a kulturą”, co nazwał dramatem obecnej epoki. „Rozdźwięk między Ewangelią a kulturą jest bez wątpienia dramatem naszych czasów, jak był nim także w innych epokach. Dlatego trzeba dołożyć wszelkich starań i zabiegów, żeby ewangelizować troskliwie ludzką kulturę, czy raczej same kultury. Jest rzeczą konieczną, żeby się one odrodziły na skutek swego zespolenia z Dobrą Nowiną. Jednakże to zespolenie nie nastąpi bez głoszenia Dobrej Nowiny”.

Przewodniczący komisji zwrócił uwagę również na wkład Jana Pawła II w dialog z kulturą współczesną, jego docenienie kultury w próbach przemiany człowieka i świata. Wiele miejsca poświecił wypowiedziom papieża Franciszka w tym temacie, zwracając uwagę na obecny w tekstach papieża z Argentyny wymiar dialogu między Ewangelią a kulturą, współpracy międzyludzkiej, troski o ubogich i wykluczonych. Ks. Szymański zwrócił szczególną uwagę na fragment „Ewangelii gaudium”, wskazują cna jego kluczowe znaczenie dla prac komisji: „Nadszedł czas, by mając na uwadze kulturę, która dostrzega wartość dialogu jako formy spotkania, dążyć do zgody i do wspólnych ustaleń, nie izolując się od troski o społeczeństwo sprawiedliwe, zdolne do pamięci i bez wykluczania kogokolwiek. Głównym autorem, historycznym podmiotem tego procesu są ludzie i ich kultura, nie jakaś klasa, grupa czy elita. Nie potrzebujemy projektów przygotowanych przez niewielu i adresowanych do niewielu, do mniejszości oświeconej, która chce przejąć monopol na wyrażanie zbiorowych uczuć narodów czy społeczeństw”. Na koniec wystąpienia przewodniczący zaakcentował, iż docenianie znaczenia kultury przez Kościół o troski o nią ze względu na dobro każdego człowieka jest świadectwem na rzecz Ewangelii.

W dalszej części przewodniczący nakreślił kolejne etapy prac komisji. – Ważnym narzędziem pracy komisji może okazać się ankieta przygotowana dla parafialnych zespołów synodalnych. Mamy nadzieję, że pozwoli ona zdobyć wiedzę na tematy przenikania się życia Kościoła i kultury, jej obecności w archidiecezji lubelskiej, a co za tym idzie, w każdej wspólnocie parafialnej i specjalistycznych wspólnotach duszpasterskich. Ankieta zostałaby rozesłana do parafii z prośbą o udzielenie odpowiedzi na postawione pytania. Narzędziem naszej pracy może być także konspekt spotkania, którym posłuży się parafialny zespół synodalny w przygotowaniu tematycznego zebrania – wyjaśniał ks. Marek. Odpowiedź zwrotna zespołów parafialnych ma posłużyć komisji do sformułowania postulatów i dokonanie diagnozy.

Podczas dalszych prac i dyskusji ks. Leszek Surma zwrócił uwagę na konieczność dostosowania języka ankiety, aby gwarantował skuteczne komunikowanie. Z kolei Bogusław Wróblewski podkreślił konieczność odwagi w próbach doskonalenia pewnych zjawisk. Uczestnicy zebrania zgodzili się, że należy odejść od defensywnej i apologetycznej formy, w kierunku dialogu ze współczesną kulturą. O. Rafał Sztejka akcentował konieczność otwierania drzwi kultury ludziom ubogim i wykluczonym. Wątek kontynuował Grzegorz Rzepecki, podkreślając zasadność praktyki udostępniania dóbr kultury osobom z niepełnosprawnościami, a także przełamywanie gettyzacji w obszarze kultury. Michał Karapuda dostrzegł potrzebę edukacji i współpracy urzędów z obszaru kultury z księżmi, a Elżbieta Matyaszewska na zjawisko istnienia tzw. „Kościoła otwartego” i „Kościoła zamkniętego”, co dla wielu wiernych jest trudne.

Kolejnym etapem działań komisji będzie praca w mniejszych, specjalistycznych zespołach: „Język, komunikacja i media”, „Sztuki wizualne” oraz „Architektura i estetyka w przestrzeni kościelnej”.

W obradach komisji uczestniczyli: ks. Marek Szymański – przewodniczący, ks. Rafał Jakub Pastwa – sekretarz, prof. Henryk Duda, dyr. Grzegorz Rzepecki, dyr. Michał Karapuda, dr Elżbieta Matyaszewska, red. Bogusław Wróblewski, Jacek Brzeziński, ks. Rafał Olchawski, dr Dariusz Kopciowski, ks. Leszek Surma, o. Rafał Sztejka SJ.